نقد جامعه شناختی داستان های کوتاه محمد علی جمالزاده و زکریا تامر

رویکرد جامعه شناختی یکی از رویکردهای مهم در نقد آثار ادبی است. شیوه جامعه شناختی در نقد ادبی، تعامل میان محیط اجتماعی نویسنده و آثار ادبی را مورد مطالعه قرار می دهد و نشانه هایی از منشأ اثر را بازنمایی می کند. داستان به دلیل اینکه شخصیت هایش از افراد عادی جامعه هستند و اتفاقات آن نیز حوادث معمول و واقعی جامعه است مورد توجه جامعه شناسان ادبی قرار گرفته است. محمدعلی جمالزاده و زکریا تامر دو تن از نویسنده بزرگ در ادبیات فارسی و عربی هستند. این دو نویسنده در آثار خود خصوصاً داستان های کوتاهشان روشی جدید را ایجاد کرده اند و ویژگی های سبکی منحصربه فرد خود را دارند. نگارنده در این پژوهش، ضمن بررسی آثار دو نویسنده به روش توصیفی تحلیلی، به بحث و بررسی درباره ی جامعه شناسی ادبیات پرداخته و سپس به بررسی آثار این دو نویسنده بزرگ در ادبیات فارسی و عربی با توجه به نقد جامعه شناختی خواهد پرداخت. در بررسی آثار، جهان بینی نویسنده، طبقه اجتماعی او، ساختار متن و ساخت اجتماعی مورد مطالعه قرار گرفته است. در نهایت می توان گفت جمالزاده و تامر از جامعه ای که در آن زندگی می کرده اند تأثیر بسیاری پذیرفته اند و داستان های آنها آینه ای تمام نما از جامعه شان است. از مسائل اجتماعی؛ فقر و گرسنگی، فاصله ی طبقاتی، مسأله ی دین، خرافات و عقاید پوچ، مسأله ی زن و فقر فرهنگی در داستان های دو نویسنده بسامد بالایی دارد.